MUTFAKTA HİJYEN

Mutfakta hijyene çok dikkat ederim. Sırf bu yüzden işim geç biter hep ama olsun içim rahat eder. Buna rağmen bilmediğimiz pek çok şey var mutfak hijyeni ile ilgili.. Bu yazıyı gazeteden kesip saklamıştım. Şu sıralar salgınların da etkisiyle sizlerle paylaşmak istedim..

Mutfaklarımız, evin mikroorganizma üretmeye en uygun ortamı. Nem, sulu ortam, yiyecekler, ocakta pişenlerden kaynaklanan sıcaklık artışı mikroorganizmaların yerleşmesi, çoğalması ve gıdaların üzerinde koloni kurması, nihayet hastalık yapması için oldukça elverişli. Onları mutfağımızda konuk etmek istemiyorsak bazı önlemler almamızda yarar var.
Yeditepe Üniversitesi Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Meral Sönmezoğlu, “Mikroorganizmalar sıcaklık, nem ve besin maddelerinin olduğu yerde kolaylıkla üreyebilir. Mutfağın içinde nem kalmasını önlemek, iyi havalandırmak önemli” diyor. Mutfak aynı zamanda evin en serin yeri olmalı. Mümkünse içindeki sıcaklık 22 dereceyi geçmemeli.
Mutfakta hijyenin ihmal edilmesi, hastalıklara davetiye çıkarmak anlamına geliyor. Doç. Dr. Söylemezoğlu, “Besin zehirlenmesi, tifo, salmonella, hepatit A ve mantar enfeksiyonu hastalıklara, mutfaktaki gıdalardan yakalanmak mümkün” diyor.
Öncelikle, baştan bozuk alınmış ya da oda sıcaklığında bekletilen proteinli gıdalar zehirleyebilir. Pişirilmesinin üzerinden 3-4 gün geçtikten sonra tüketilen gıdalar üzerinde E. coli, stafilokok gibi çok sayıda bakteri ürer ve toksin salgılar. Bu toksinlerin alınmasıyla mide bağırsak sisteminde 6-10 saat gibi sürede enfeksiyon gelişir. Bulantı, kusma, tansiyon düşüklüğü, ishal ve genel durum bozukluğuyla seyreden besin zehirlenmesi yapar. Tavuk ve yumurtadan tifo ve diğer salmonella enfeksiyonlarını kapmak mümkün. Bunlar iyi pişmemiş tavuk, kabuğu yıkanıp saklanan ve bayatlamış yumurtalardan geçer. Ateş ve ishalle seyreden ağır tablolara yol açar.
İyi yıkanmamış ve dezenfekte edilmemiş kirli sebzeler, çeşme suları veya iyi saklanmayan şişe sularından hepatit A geçebilir. Bu da karaciğeri hasta eder. Temiz su içmek ve kullanmak, sebzelerin çok iyi yıkanması önemli. Mutfağınızda küf ya da maya mantarları gelişebilir! Bunlar hem buzdolabının içinde hem de iyi havalandırılmayan mutfakta sporlar yoluyla yerleşir, besinlere bulaşır. Tüketilince de mide bağırsak enfeksiyonları, zatürre, deride mantar enfeksiyonlarına yol açabilir.
 
KAPAĞI BİR KERE AÇTIKTAN SONRA DİKKAT
Mutfakta ortam sıcaklığında saklanan sıvı yağların ağzının sıkıca kapatılması ve son kullanma tarihine gelmeden tüketilmesi gerekir. Tuz nemden kolay etkilenebileceğinden, içine mutlaka nem giderici (pirinç gibi) konulmalı.
Pirinç, mercimek, bulgur gibi kuru bakliyatlar bez torbalar içinde, nem oranı düşük, havalandırılabilen dolaplarda saklanmalı. Reçel kavanozları kapağı açıldıktan sonra sadece buzdolabında tutulmalı. Yeşillik, sebze, tavuk, et, süt, yumurta gibi gıdalar dış ortamdaki mikroorganizmaları kolaylıkla üzerinde toplar ve hijyen koşullarına uyulmazsa hastalık bulaştırabilirler.
Yiyeceklerin saklandığı buzdolabının kuru olması ve sık aralıklarla dezenfekte edilmesi şart. Yaz ve kışa göre ısısının ayarlanabilir olması da önemli. İçindeki hava akımının bozulmaması için tıka basa doldurulmamalı. Buzdolabı içinde örtü olmamalı. Sebzeler yıkanmadan, ancak havası alınmış kaplar içine konularak saklanmalı. Yumurtalar yıkanmadan ancak kesinlikle kapalı kaplar içinde muhafaza edilmeli. Süt, çorba gibi sıvı yiyecekler üstü hava almayacak şekilde kapatılmalı. Kolaylıkla mantarlanmaya yol açabilen peynir, yoğurt, salça gibi gıdalar kısa sürede tüketilecek kadar alınmalı. Üzerinde mantar oluşumu fark edilirse tamamı atılmalı. Et, tavuk gibi kısa sürede tüketilmesi gereken gıdalar, son kullanma tarihine kadar derin dondurucuda saklanmalı. Tüketim öncesi oda sıcaklığında değil, buzluğun bir altındaki bölmede çözdürülüp aynı gün içinde pişirilmeli. Dondurulup çözülmüşse asla bir daha dondurulmamalı. Pişmiş gıdalar en fazla 2 gün saklanmalı, piştikten sonra en fazla 1 kez daha ısıtılmalı. Buzdolabının içinde topraklı hiçbir madde bulundurulmamalı. Salam, sosis gibi kolayca bozulabilen gıdalar mantarlaşabilir ve buzdolabı içindeki tüm gıdalara bulaşabilir. Bu nedenle kısa sürede tüketilmeli. Bir gıdada mantar gördğünüzde tüm buzdolabını dezenfekte etmelisiniz. Hiçbir gıda derin dondurucuda diye son kullanma tarihi geçtiğinde tüketilmemeli.

YEMEK HAZIRLARKEN ELLERİNİZİ YIKAYIN

Besinleri hazırlamaya başlamadan önce ve sonra eller bol suyla yıkanmalı. Sebzeler akan su altında bol suyla temizlenmeli. Ovuşturularak yıkanması gereken salatalık, ıspanak gibi sebzeleri sirkeli suda yarım saat beklettikten sonra yine bol sudan geçirmelisiniz.
Kesim tahtaları ve bıçakların dezenfeksiyonu da son derece önemli. Topraklı malzeme ve et kullanıldığında tahtanın dezenfekte edilmesi şart. Mümkünse et, sebze ve ekmek kesilen tahtaları ayrı tutun. Sebze yıkadıktan sonra lavaboyu çamaşır suyu ya da dezenfektanlarla dezenfekte edin.
Yumurtayı kırdıktan sonra ellerinizi hemen yıkayın. Çünkü yumurta kabuğunda salmonella bakterisi bulunabilir. Biftek, bonfile gibi etlerin ortası pişmemiş kalabilir, ancak tavuğun tam pişmesi gerekir. Pişirilmiş gıdalar soğur soğumaz buzdolabına kaldırılmalı. Tüketimden hemen önce ısıtılmalı, bir kere ısıtılan yiyecek tekrar buzdolabına konulmamalı. Buzdolabına kaldırılan yiyeceklerin üstünün sıkıca kapatılmasına özen gösterilmeli.
Pişirme sonrası ocak üstündeki yağ ve yiyecek artıkları mutlaka temizlenmeli. Tezgah ve fayanslar iyi silinmeli. Aspiratör filtreleri ayda 1 yıkanıp temizlenmeli. Tezgah besinler hazırlanmadan önce iyice temizlenmeli, kurulanmalı ve asla ıslak kalmamalı.

Çamaşır suyu iyi bir dezenfektan
Mutfakta kullanılacak dezenfektanlar sınırlı. Yiyecek dezenfeksiyonu için üzüm ya da elma sirkesi tercih edilebilir. Tezgah, lavabo dezenfeksiyonu içinse, 10 kat kadar sulandırılmış çamaşır suyu işe yarar. Çamaşır suyu çelik ve madenleri aşındıracağından kesinlikle konsantre kullanılmamalı. Püskürtmeli dezenfektanlar etrafa dağılıp yiyeceklerin üzerine bulaşabileceğinden tercih edilmemeli. Özellikle buzdolabı temizliğinde hiç kullanılmamalı.

Bunları unutmayın!

Mutfağınızın düzeni, hem daha rahat çalışmanızı hem de hijyen kurallarını daha kolay uygulamanızı sağlar. İşte birkaç öneri:
* Fırının ısısı buzdolabını etkileyebilir. Birbirine uzak yerleştirin.
* Ocak ve evye birbirine çok uzak olmamalı. Sizi yavaşlatır.
* Evye önünde geçirilen zaman çoktur. Mümkünse cam önüne veya ışık alan, ferah bir köşeye evyenizi yerleştirin.
* Bulaşık makinenizin evyenin yanında olması işinizi kolaylaştırır.
* Mutfak aydınlık olmalı. Tezgah için özel aydınlatma yapılmalı.

BANYODA ALINACAK ÖNLEMLER
Banyo, tuvalet ve küvet içlerindeki bol su ve kir, mantar ve nemli ortamlarda üreyebilen bakteriler için “cennet”. Burada üreyen organizmalar, küçük bebekler, yaşlılar ve kronik bronşit astım hastaları için çok tehlikeli ortam oluşturur. Aspergillus cinsi mantarlar, bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde ağır enfeksiyonlar ya da alerjik reaksiyonlar ortaya çıkarabilir. Bu nedenle banyoların, küvet ve duvarların, duşakabin panellerinin temizlenmesi havalandırılarak kurutulması gerekir. Ayrıca:
* Duşakabinlerin kapıları kapalı tutulmamalı, aralık bırakılmalı.
* Banyolar gün içinde havalandırılmalı.
* Klozetler mümkünse her kullanımdan sonra dezenfekte edilmeli, kapakları kapalı tutulmalı.
* Klozet kapağı kapatıldıktan sonra sifon çekilmeli.
* Diş fırçası, diş macunu gibi malzemeler klozetten olabildiğince uzakta durmalı.
* Tuvalet zeminleri ıslak tutulmamalı, kaymayı önleyici banyo örtüleri tercih edilmeli.